ضعف "توزیع" در محصولات پژوهشی

به گزارش نما؛ آیت‌الله عباس کعبی عضو مجلس خبرگان رهبری در همایش پژوهش و فناوری سپاه، ضمن تشکر از تلاش‌های این نهاد جهت صیانت از باورها و ارزش‌های اسلامی در حوزه‌های گوناگون نظری و عملی اظهار داشت: امروز معرفی پژوهش‌های مورد اعتماد که از اصالت و صحت برخودار هستند، حائز اهمیت است.

وی افزود: اگر ما چرخه‌ای در مورد علوم تعریف کنیم، باید اینگونه باشد که در پژوهش تولید علم اهمیت دارد ولی مهمتر از تولید علم، توزیع علم و پس از آن مصرف علم دارای اهمیت است. یعنی اینکه این علم باید تبدیل به فرهنگ و سطح زندگی و رفتار شود.

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به تولید علم پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: آسیبی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی وجود دارد، این است که در عرصه تولید علوم اسلامی، تولیدات کم نداریم، ولی علوم تولید شده را باید به زبان مخاطب پالایش، توزیع و مصرف کنیم تا به جریان فرهنگ تبدیل شود و در مقابل تهاجمات فرهنگی، جامعه را واکسینه و صیانت کند که این مهم نیاز به مدیریت دارد.

آیت‌الله کعبی با بیان اینکه نیاز است بدانیم که تولید علم چه آسیب‌هایی دارد و چگونه آن را به مصرف تبدیل کنیم، گفت: علوم اسلامی بعد از مرحله تولید باید پالایش شود. قطع به یقین علی‌رغم تمام زحمات پژوهشگران پژوهشکده امام صادق(ع) اگر در شبکه بسیج در کل کشور نظرسنجی مبنی بر اینکه چند درصد این محصولات توسط این شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد و آن را می‌شناسند، صورت گیرد، من تصور می‌کنم درصد بالایی با عنوان پژوهش‌ها آشنا نیستند و امروز نیز در جهان در خصوص توزیع و مصرف شرکت‌های بزرگی وجود دارند. ولی ما توزیع را دست کم گرفته‌ایم.

وی با اشاره به ایجاد هسته دانا و شبکه توانا در پژوهشکده امام صادق(ع) گفت: شبکه توانا می‌تواند پشتوانه حوزه و دانشگاه باشد، ولی باید حلقه سومی بین هسته دانا و شبکه توانا وجود داشته باشد که آن بدنه مخاطب است و می‌تواند شبکه بسیج باشد. در آن صورت است که برای انجام پژوهش‌ها انگیزه ایجاد می‌شود.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه علم و ایمان باید صرف پیشرفت و تعالی جامعه شود، گفت: مقام معظم رهبری فرمودند که "علم تولید قدرت می‌کند". بنابراین اگر پژوهش‌ها در کنج کتابخانه‌ها بماند، توزیع نمی‌شود و آسیب این است که پژوهش در حوزه و دانشگاه زیاد است، ولی پژوهشگران احاطه جامع‌ای به آنها ندارند. باید حرکت بایسته پژوهشی شود و باید مرکزی تمام پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه و دانشگاه‌ها را در عرصه علوم اسلامی تکمیل کرده و این پژوهش‌ها را برپایه نظام جامع دسته‌بندی کنند و در قالب برنامه نظام‌مند و چرخه سیستمی که ورودی، خروجی و بازخورد دارد، علوم جامعه را دسته‌بندی و خلاء‌های پژوهشی را شناسایی کند و براساس این خلاءها موضوع و سوژه دهد تا آن زمان پژوهش تکراری، توصیفی و تبدیل واژه‌ای جلوگیری شود و پژوهش جنبه نوآوری داشته باشد.

آیت‌الله کعبی ادامه داد: این خلاء نسبت به تولیدات علم وجود دارد که تولید زیاد است، ولی به فرآورده تبدیل نشده و باید مدیریت جامع پژوهشی با سیاست‌گذاری روشن در عرصه تولید علم ایجاد شود. ضمن اینکه من نیز تلاش می‌کنم نظام اسلامی پژوهشی را ایجاد کنم.

وی افزود: ما می‌توانیم به طور مثال تجربیات مثبت حزب‌الله، گروه القائده، نقش انقلاب اسلامی در تحولات اخیر و روش تربیت قرآن را تجزیه و تحلیل کنیم. در فرآوری و پالایش علوم باید بگوییم این موضوع با کمال تاسف اصلا صورت نمی‌گیرد. لذا باید بتوانیم ادبیات بزرگان را به زبان مخاطب تبدیل کرده و حتی بنابر فرمایش مقام معظم رهبری حتی فلسفه کودکان را بنویسیم و بسته‌های فرهنگی تحویل رسانه‌ها و جامعه بدهیم.

عضو مجلس خبرگان رهبری با طرح این پرسش که چرا ما نمی‌توانیم علوم پژوهشی را به زبان رسانه تبدیل کنیم، گفت: پژوهش‌ها باید باعث رشد عقلانی، معنوی و برانگیختن عواطف و احساسات دینی باشد و اگر این کار را نکند، ایمان‌ساز نخواهد بود. پژوهشی که ایمان‌ساز نباشد، پژوهشی معرفتی صرف آکادمیک و تاثیرگذار خواهد بود و پژوهش‌ها باید بصیرت‌بخش و برانگیزاننده ایمان‌ها باشد.

آیت‌الله کعبی با بیان اینکه پژوهش‌های سیستمی و نظامی که هدف واحدی در همه بخش‌ها دارند، باید صورت گیرد، افزود: همچنین پژوهش‌ها باید کاربردی و ناظر به مسئله خاص و مسئله‌محور باشند و مطقن، مستدل و هدفمند باشند. ما به دو نوع پژوهش تولیدی و اکتشافی در عرصه علوم اسلامی نیاز داریم و به پژوهش‌های تولیدی بیشتر از تولید انرژی هسته‌ای برای پیشرفت جامعه نیاز داریم. همچنین ما به اکتشاف استنباطی و اجتهادی در عرصه علوم نیاز داریم و باید پژوهش‌ها بر ایمان و عمل صالح استوار باشد. یعنی علم نافع باشد و سبک زندگی را دگرگون کند.

وی گفت: تا زمانی که جامعه یا متفکران در حوزه علوم اسلامی تحول ایجاد نکنند، نمی‌توان اسم آن را پژوهش اسلامی دین‌مدارانه گذاشت. مقیاس در روز قیامت خون شهید است چر اکه خون شهدا در جامعه تحول ایجاد می‌کند، اما مداد علما سنجش بالاتری از خون شهید دارد. چرا که مداد علما تحول‌آفرین، شهیدساز و جریان‌ساز فرهنگی است و مانند قلم شهید مطهری و شهید مفتح می‌ماند.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه منزل اندیشمندان پژوهشگر از منزل شهیدان برتر است، گفت: این مهم در صورتی محقق می‌شود که پژوهش این اندیشمندان در گوشه کتابخانه‌ها خاک نخورد.

آیت‌الله کعبی با اشاره به جنگ نرم اظهار داشت: نظریه‌پردازی جنگ نرم فردی به نام ژوزف‌‌نای است که کتابی به نام قدرت در قرن بیست و یکم نوشته و در این کتاب می‌گوید دو تحول در غرب و در قرن 21 نسبت به پدیده قدرت اتفاق می‌افتد که تحول اول پایان و افول قدرت آمریکا و تحویل قدرت از غرب به شرق و تحول دوم انتقال قدرت از دولت‌ها به ملت‌ها است. نای قدرت‌های آسیا را چین، ژاپن، هند و ایران می‌داند و این کشورها را در ابعاد فرهنگ، اقتصاد، سیاست و امنیت مورد ارزیابی قرار می‌دهد و بیشتر نگاه او اقتصادی است و نتیجه می‌گیرد که قدرت نرم جمهوری اسلامی در حال افزایش است.

وی ادامه داد: علی‌رغم اظهارات ژوزف‌نای، باید بگوییم مولفه اصلی قدرت فرهنگ است، نه اقتصاد. مقام معطم رهبری در دیدار با شورای عالی انقلاب فرهنگی فرمودند، "نباید فکر کرد که فرهنگ در حاشیه است ، فرهنگ دو مولفه بنیادین اندیشه، بینش، گرایش و رفتار دارد". قرن 21 قرن اقتدار معنوی است که در آن دین حرف اول را می‌زند. بنابر این پژوهش‌های دینی باید پاسخگوی ما باشد چرا که در 10 سال آینده در مغرب‌زمین تحولاتی ایجاد می‌شود که همگان برای گرفتن تز به سراغ جمهوری اسلامی ایران می‌آیند.

عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: علی‌رغم وجود پژوهش‌های وزین در کشور، اگر یک تشنه انقلاب اسلامی به ما بگوید که دفترچه 100 صفحه‌ای به عنوان مانیفست اسلام و مکتب اهل‌بیت و جمهوری اسلامی به ما بدهید، ما فقط می‌توانیم برخی کتب و قانون اساسی را در اختیار او قرار دهیم. قرن آینده توام با آمیختگی علم و ایمان است و جمهوری اسلامی به عنوان نماد قدرت نرم برپایه عقلانیت، معنویت و عبادت است و پژوهش‌های بنیادین باید سمت و سوی تمدن‌سازی داشته باشد.

آیت‌الله کعبی با بیان اینکه ما باید فلسفه مستدل و متقن مانند فلسفه حقوق یا فلسفه سیاست را به عنوان حرف آخر به نگارش درآوریم، گفت: علوم انسانی سکولار به جنگ نبوت و ولایت برمی‌خیزند، ولی ما باید حقیقت‌شناسی، معرفت‌شناسی و دستاوردهای بشری را به یکدیگر ارتباط دهیم و فلسفه علوم اسلامی نقطه آغاز است. حلقه دوم تدوین نظامات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، معیشتی و مدیریتی است و حلقه سوم تدوین روش‌مند اصول جامع نظام است و حلقه چهارم نیز فقه حکومتی و نظام است. بعد از ایجاد این حلقه‌ها می‌توان وارد پژوهش‌های جزئی‌تر شد که ایجاد این حلقه‌ها به مدیریت جامع نیاز دارد.

وی با اشاره به مشکلات غرب در عرصه‌های مختلف اظهار داشت: در غرب مشکلاتی شامل پیشرفت پرشتاب فناوری، کاهش منابع انرژی فسیلی، افزایش جمعیت، رشد تسلیحات جهانی، کاهش فعالیت بدنی و افزایش فعالیت مخفی، رشد دنیاگرایی و شکاف طبقاتی، پیچیده شدن زندگی ابزاری، افول سنت‌گرایی و مصرف‌گرایی حتی در اندیشه، رواج اندیشه کپسولی و آماده، فروپاشی اخلاقی و از بین رفتن خانواده و شکل‌گیری خانواده مجازی می‌شود، ولی ما باید در امر پژوهش به بازگشت سریع انسان معاصر به خداوند، پیوند علم و ایمان، عقلانیت و معنویت، اخلاق و فضیلت، عزت و آزادگی، کار و تلاش، تولید و خدمت واقعی به جامعه بشری، مبارزه با فقر و فساد برپایه دین و انتظار و امید در تقرب الهی توجه داشته باشیم و این مهم در سایه نظام امامت و امت موفق می‌شود که انقلاب اسلامی ایران مبشر تحقق این نظام است و این نظام به مهندسی فکری و فرهنگی نیاز دارد.